Kinezyterapia
Kinezyterapia (kinesis – ruch, therapeia – leczenie) to inaczej leczenie ruchem lub rehabilitacja ruchowa. Jej podstawą są ćwiczenia fizyczne o charakterze leczniczym, czyli gimnastyka lecznicza. Celem kinezyterapii jest przywrócenie lub utrzymanie choremu całkowitej lub częściowej sprawności fizycznej. Dzięki kinezyterapii można przywrócić prawidłową ruchomość w stawach oraz siłę i wytrzymałość mięśni, pobudzić i poprawić czynności ośrodkowego układu nerwowego, poprawić pracę układu oddechowego i sercowo-naczyniowego, korygować wad postawy ciała i nieprawidłowe nawyki ruchowe.
Kinezyterapia - wpływ ruchu na organizm ludzki
- mięśnie, kości i stawy - gimnastyka lecznicza kształtuje narząd ruchu. Odpowiednie ćwiczenia utrzymują pełny zakres ruchu w stawach lub go zwiększają (gdy jest ograniczony), warunkują elastyczność i sprężystość więzadeł oraz torebek stawowych. Poza tym ruch przyczynia się do uwapnienia kości - bez niego dochodzi do zaburzeń układu kostnego. Ćwiczenia kształtują także zdrowe mięśnie, zwiększając ich siłę i masę. Jeśli doszło do niedowładów, odpowiednie ćwiczenia mogą przywrócić czynność mięśni
- układ nerwowy - ćwiczenia czynne pobudzają układ nerwowy, rozwijają pamięć ruchową oraz szybkość i łatwość reagowania na bodźce ruchowe
- układ oddechowy - dzięki ćwiczeniom można nauczyć pacjenta odpowiedniego sposobu oddychania, zwiększyć pojemność płuc, co ma wpływ na stopień utlenienia krwi
- układ krążenia - ćwiczenia zwiększają wydolność i sprawność układu krążenia
- układ trawienny i moczowo-płciowy - dzięki odpowiednim ćwiczeniom można poprawić pracę żołądka i jelit oraz pośrednio wpłynąć na wydolność wątroby i nerek. Ćwiczenia i ruch zapobiegają zaparciom i zaleganiu moczu w drogach moczowych, co z kolei zapobiega infekcjom i tworzeniu się kamieni moczowych
Gimnastyka indywidualna metodą PNF
(proprioceptive neuromuscular facilitation)
Ćwiczenia PNF i schorzenia jakie leczą.
Ćwiczenia PNF zyskały uznanie wielu fizjoterapeutów i jako metoda rehabilitacyjna jest szeroko stosowana na całym świecie. Ze względu na szerokie spektrum oddziaływania, terapia ta przestała być utożsamiana ze sposobem pracy dedykowanym wyłącznie pacjentom ze schorzeniami neurologicznymi. Dziś ćwiczenia PNF z powodzeniem stosuje się w ortopedii, pediatrii, leczeniu chorób nerwowo-mięśniowych, czy wadach postawy. W zależności od potrzeb chorego, wykorzystuje się reedukację ruchu i techniki usprawniania koordynacji, stabilizujące, rozluźniające, mobilizujące, jak również przeciwbólowe.
Ćwiczenia metodą PNF dedykowane pacjentom neurologicznym, znajdują zastosowanie przy schorzeniach i przebytych incydentach naczyniowych Ośrodkowego Układu Nerwowego (OUN), objawiających się w postaci udarów niedokrwiennych oraz udarów krwotocznych mózgu. PNF proponowane jest również pacjentom po wszelkich chorobach powodujących zaburzenia w utrzymywaniu równowagi, czy powodujących upośledzenie stereotypu chodu. Stąd też ćwiczenia PNF stosowane są w leczeniu zaburzeń ruchowych w schorzeniach neurologicznych, takich jak:
- stwardnienie rozsiane (SM),
- rdzeniowy zanik mięśni (SLA),
- mózgowe porażenie dziecięce (MPDz),
- choroba Parkinsona,
- udary mózgu,
- uszkodzenie nerwów obwodowych,
- niedowłady kończyn,
- porażenia pourazowe,
- choroby nerwowo-mięśniowe,
Również u pacjentów ortopedycznych ćwiczenia PNF okazały się być niezwykle skuteczne i dlatego są powszechnie stosowane. Dzięki swej uniwersalności koncepcja PNF znajduje zastosowanie w leczeniu wszelkich dysfunkcji funkcjonalnych kręgosłupa i narządu ruchu. PNF stosuje się między innymi:
- leczenie skrzywień kręgosłupa,
- leczenie wad postawy, reedukacja posturalna: leczenie skoliozy, leczenie lordozy, leczenie kifozy, koślawość kolan, koślawość stóp,
- leczenie schorzeń ortopedycznych: endoprotezy stawu barkowego, endoprotezy stawu kolanowego, złamania kości i wszelkie uszkodzenia tkanki kostnej, skręcenia, zwichnięcia,
- uszkodzenia tkanek miękkich aparatu ruchu: uszkodzenia mięśni, uszkodzenia ścięgien, uszkodzenia więzadeł, uszkodzenia torebek stawowych,
- zaburzenia propriocepcji jako następstwo doznanego urazu tkanek miękkich,
- choroby mięśni szkieletowych, jak choćby dystrofie, zmiany zapalne, czy zaburzenia metaboliczne,
- pacjenci pooperacyjni, u których pojawiają się zaburzenia funkcji mięśni, w tym: deficyt masy mięśniowej oraz deficyt siły mięśniowej,
- choroby zwyrodnieniowe: zwyrodnienie stawów,
- bóle kręgosłupa segmentu szyjnego, piersiowego oraz lędźwiowo-krzyżowego,
Metoda McKenziego
Metoda McKenziego to metoda leczenia m.in. zespołów bólowych kręgosłupa, która wyróżnia się na tle innych form leczenia tego typu dolegliwości. Większość z nich skupia się bowiem tylko na skutkach schorzeń kręgosłupa, czyli na uśmierzeniu dolegliwości bólowych, bez poznania mechanizmów ich rozwoju. Efekty tego typu metod leczenia nie są trwałe, gdyż dolegliwości bólowe wcześniej czy później powracają. Tymczasem metoda McKenziego nie ogranicza się tylko do zlikwidowania bólu kręgosłupa. Jej celem jest znalezienie także przyczyny bólu, jej zlikwidowanie i przeciwdziałanie nawrotom dolegliwości.
Metoda McKenziego - na czym polega?
1. Diagnoza
W pierwszej kolejności przeprowadza się szczegółowy wywiad, w oparciu o opracowany przez McKenziego specjalny protokół diagnostyczny, odrębny dla każdego odcinka kręgosłupa oraz dla kończyn. Następnie przeprowadza się testy ruchowe. Wprawia się w ruch każdy odcinek kręgosłupa, by pacjent mógł określić, z którego dokładnie miejsca pochodzi ból. Dokładny obraz choroby pozwala przypisać pacjenta do jednego z trzech zespołów zaburzeń kręgosłupa:
- zespół strukturalny dotyczy zmian w obrębie tzw. dysku. Jak wynika z badań przeprowadzonych w Instytucie McKenziego, w 90 procentach przypadków sprawcą kłopotów z kręgosłupem jest właśnie krążek międzykręgowy. Jeśli jego struktury zostaną uszkodzone, dochodzi do ich przemieszczania się z każdym ruchem bądź zmianą pozycji ciała. Tego typu zaburzenie cechuje się różnorodnymi objawami (m.in. promieniujące bóle od kręgosłupa wzdłuż kończyn, zaburzenia czucia, drętwienie i mrowienie);
- zespół dysfunkcyjny dotyczy mechanicznych uszkodzeń w obrębie tkanek kręgosłupa, które mogą być spowodowane m.in. raptownym zgięciem tułowia lub podniesieniem ciężkiego przedmiotu w pochylonej pozycji. Tego typu zaburzenia powodują ból niestały, miejscowy w obrębie uszkodzonych tkanek;
- zespół posturalny dotyczy utraty elastyczności i prawidłowej ruchomości kręgosłupa, do czego przyczynia się przyjmowanie nieprawidłowych pozycji ciała. Dotyczy to szczególnie osób, które nie są aktywne fizycznie, pracują przez wiele godzin w pozycji siedzącej i czują nieokreślone bóle pleców (zwykle niestały, w końcowym zakresie ruchu przeciążającego), najczęściej w odcinku piersiowym kręgosłupa
2. Dobór odpowiedniej techniki leczniczej
Kolejnym etapem jest dobór odpowiedniej techniki leczniczej i nauka pacjenta prawidłowego jej wykonywania. W przypadku przesunięcia się dysku, badanie metodą McKenziego pozwala ustalić kierunek przemieszczenia uszkodzonych tkanek. Dzięki temu terapeuta może ustalić, jakim ruchem należy wprowadzić na swoje miejsce przemieszczone, uszkodzone tkanki krążka. Tych ruchów uczy także pacjenta, dzięki temu będzie on mógł samodzielnie radzić sobie z bólem w domu, bez niczyjej pomocy. Ponadto terapeuta ustala także kierunek ruchu zaostrzający ból, dzięki czemu może zalecić choremu, by unikał jego wykonywania.
U pacjentów z mechanicznymi uszkodzeniami w obrębie tkanek kręgosłupa wykonuje się ruchy przeciwne względem tych, które wywołał uszkodzenie, zgodnie z zasadą odwracania mechanizmu urazu.
U osób z zespołem posturalnym wykonywane są ćwiczenia, które stopniowo usuną istniejące ograniczenia ruchomości i ułatwią kształtowanie się prawidłowej postawy oraz jej utrzymanie.
Ponadto terapeuta uczy chorego innego niż dotąd wykonywania codziennych czynności. Na przykład pokazuje, jak nakładać skarpetki czy buty, gdy pochylanie się wywołuje gwałtowny ból, w jaki sposób siedzieć, gdy dłuższe pozostawanie w tej pozycji także nasila objawy, w jaki sposób wstać z łóżka, by nie powodować bólu kręgosłupa itp. Dzięki temu pacjent może dbać o to, by w przyszłości unikać przeciążeń.
3. Działania profilaktyczne
Konieczne są także działania profilaktyczne, które mają uchronić przed ponownym rozwojem bólu. Dlatego po zakończeniu leczenia dalej należy systematycznie wykonywać opanowane wcześniej ćwiczenia, ale znacznie rzadziej (na przykład tylko rano i wieczorem).
